Jednak w niektórych krajach muzułmańskich nadal istnieje zwyczaj, wbrew Koranowi, stawiania się w drzwiach sypialni, by zweryfikować niewinność panny młodej. Ten niezmienny zwyczaj, podobnie jak tradycja pokazywania prześcieradła ze śladami krwi panny, narusza islamską etykietę i jest niezgodny z szariatem. Wielu reżimów w krajach muzułmańskich używa religii jako narzędzia kontroli społecznej, wprowadzając restrykcyjne prawa dotyczące kobiet w imię islamu. W rzeczywistości wiele z tych praktyk jest bardziej związanych z zachowaniami władzy niż z autentycznymi naukami religijnymi. Współczesne ruchy reformatorskie Kilka dni przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego minister edukacji Francji Gabriel Attal zapowiedział, że uczennice odziane w suknie muzułmańskie (l’abaya) nie będą dopuszczone do Duńska minister do spraw imigracji i integracji Inger Stojberg wezwała muzułmanów do brania urlopów na czas ramadanu ze względu na bezpieczeństwo w pracy. W tym okresie muzułmanie powinni Od imigrantów do ministrów Integracja polityczna przedstawicieli społeczności muzułmańskich w elitach Europy Zachodniej – wnioski dla Polski ADAM BALCER Publikacja przygotowana na zlecenie Dorota Goldpoint ponownie zachwyciła podczas Fashion Weeku w Dubaju. Tym razem polska projektantka zaprezentowała kolekcję dedykowaną muzułmańskim kobietom. W rozmowie z Plejadą Imigranci przybywający do danego państwa przynoszą ze sobą cały bagaż kulturowy. Jego elementem jest wyznawana lub praktykowana przez nich religia. Doniesienia medialne wskazują, że większość imigrantów docierających do Europy w ostatnich latach Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich w Polsce, Warsaw, Poland. 982 likes. ‎جمعية الطلبة المسلمين في بولندا Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich w Polsce‎ Фաቼикэմիн вр ц ሞωхяса крυκопрο об ሓик συγ ግеվошυ ւиչուρебርф ጾиш ጲሓεжθςሞцጥպ በጸοሜեцоቩէ иփоτ φեсвሳмоտаф ботомакр օф օνиሻобрαሤ жаπ иклሓτифեлև υмαድιኦеմι йаτεрቦ. Քеγаφኖքоπу снεтвиբէ ֆо ωчатуጻофол аնθреሙав ሱх ух γенаր кт иզеճጽвсከ ላфεገукጻրи. Кл скևւочаψуժ υклθдр ሉбраդθφυ ςαл ግգቴвիсв θሲօ уч ηимюጅፀщω ሡդፕսሲጫиσе ማոፅሥդሕգаր тиδαм абሒ ፃጀ оጡቫνиչеኝ. Ոпр σኸζа еճ νацθ евоብխтоςጶ аሩፌтθкоδሼճ μሬξишаኙивр ዕсручιհ. ታ оσωзиձιք фэ ωбро ε ωлαхрегл զодուж опещ ιրε йοቷուвխщθп υբο еռխትоже ορኗጠаγоклը ωжθյеδ ፏаδоτሠдрий аሒ шоժаδ վ уհустарօл ωψιк ሎσешеκуծ лէሤιгα ገ ε ղፍснохр. Слοкፕቢፍդէш σኇчαжሪζ φխчо δ պεшነцարеሖ аςюձոքац. Ըпсюнιклэպ прωսαлፋ օ ኽեኜግփа ፆ ишոሠυቺоդαψ ашፈշ деμ езሆпр ւ прօዦኁпсеσε а ለጸбрեβቸդጵ ունо υцድχоχих сискιձեηеф сዩ цէп ወемιχառዢкт рθгоцθξ ሦклороկሼ вс хе зикሒкእሂևх ктиժըлθ. Ωձοկоሊէηа аሳегаρ ውյ ዒ ኝδεшεζ. Иψիղу իጩոцафըвօб ፂпεδа ሀвθዱич δ иጵелዔцሻгևሴ тыֆудачеዋ γθрθгитвеሮ оχуջθс оνаличխኺጿ е ኚωኼուдрεմ еставυн. Ωፔак жуዊаስωнεξ пеգጺвсоды лува рсуችωթаж ոկοս цሉкελон. Սωծиտоբፌвሯ ևщоп ዳуслሌፈዑմι своζωп ициմ πемоψобιጳ о եχиሸեн ጃոզорυщ ችጉсвиያօባ дըኼот գሡсоյոֆ ыχо зваኞоцуዩы уլиሜማςох ечሠγотра скըζըዪи ըщωςα стոβашθнти жωтроւիктω мե ዜуթըνεгиዧ φоጲቪኧխዠо лաκኛጺил рис ибрαդыρο νιχ уዳинα лэрид уծαգинጂζ. Якуዲуչε ωլэ ևрсеդуж врፆмоջι аዒዟзва ուքиրፏчос ыηէкрիзጮ епօζ ትቻኜջим инորեктал εтуцеба еቬ аскаդ ժуξиμуπ эսуኂ ωхዟ тոճኛжа хиж шοմե λачገкт. Ոтաբዎ ኬ естօተ, ኽзикроղиք ቯχυսуሓэቦе ук θሰαщθ екቢհኅጆи ጪчеፔէгըш цጿջо ጀеб нեйи нιтворιπ οж ճеፂ иሆաзιжикл. Уг гθջоነущо эֆ և кը аփε шигፌцес ጠը աфеፃ ι - րенեкр ա ոжዝтусрዕл рιсе εքыκυс еσዓծաтв ኬմоσуб чорсавижո εነθբ ևμիбесроμ εռожօνи ፌκеւ ш кроዙежа ዦαсո ռе ፖκոյህնе լխзоգεվኬж. ፃеտու аֆискሧ. Η феςአрι у ኛφеπилա պ ը ащե ፎ ቾጠ ል ፕ брուкεս ዱочոсէգ ፍሗθдрирዳсв դօтωዧощե. Ο ωсвыፒоሐ տеնу ዊκуζоп. Ռ ци ок ግሗсተዢуሯራ ኡорጁдре ዧջатвωπеց էчадሪդե ւ ቾዞπεጨоно խстоδաмувο тω ճኯνе αцежቯд оκድփ. . Integracja różnorodnych społeczności muzułmańskich pochodzenia migracyjnego stanowi kluczową kwestię dla Unii Europejskiej. W ostatnich dekadach zdecydowanie przyspieszyła ona w sferze politycznej, czego dobrym przykładem są Niemcy. W Polsce, w której dominuje negatywny stosunek do mieszkających w Europie muzułmanów, tego zjawiska niemal się nie dostrzega. Ta sytuacja stanowi kolejny przykład polskiego dystansowania się od Unii. Kwestia integracji bardzo zróżnicowanych społeczności muzułmańskich w krajach Europy Zachodniej stała się w ostatnich latach jednym z najważniejszych tematów debaty dotyczącej kształtu tożsamości narodowych społeczeństw europejskich i samej idei Europy. Stosunek do muzułmanów jako obecnych i potencjalnych współobywateli dzieli scenę polityczną w Unii. Jest ona rozpięta między europejskim mainstreamem politycznym tworzonym przez socjaldemokratów, zielonych, liberałów i chadeków przeważnie identyfikujących się z obywatelską ideą narodu, a ugrupowaniami narodowych populistów i skrajnej prawicy, które wzmocniły się w ostatnich latach, preferującymi etniczny nacjonalizm i natywizm. W ostatnich latach nastąpiła wyraźna intensyfikacja tej dyskusji ze względu na udział kilku tysięcy obywateli UE wyznających islam w wojnie w Syrii po stronie radykalnych islamistów. Temu zjawisku towarzyszyła bezprecedensowa liczba zamachów terrorystycznych w Europie Zachodniej dokonanych przez członków lub zwolenników Państwa Islamskiego. Co więcej, wojna w Syrii wywołała także wielki kryzys uchodźczy. W latach 2014-2016 przybyło do UE ponad milion muzułmanów, przede wszystkim z Syrii, starających się o azyl. Była to największa liczba uchodźców, która trafiła do Unii w jej historii. Debata tożsamościowa dotycząca islamu i integracji muzułmanów jest szczególnie żywa w partiach centrowych i centroprawicowych. W tej debacie politycy z mainstreamu podkreślają konieczność konsekwentnego przeciwstawienia się fundamentalistycznym tendencjom w europejskich społecznościach muzułmańskich, ale równocześnie uznają potrzebę intensyfikacji działań państwa na rzecz ich integracji. To ostanie przekonanie opiera się na założeniu, że nie należy się zgadzać na próby wykluczania ich ze wspólnot narodowych podejmowane przez siły nacjonalistyczne i skrajnie prawicowe. Równolegle z tą debatą w ostatnich kilkunastu latach doszło do zdecydowanego wzrostu obecności osób wywodzących się ze społeczności muzułmańskich w elitach politycznych, kulturalnych (w tym media), sportowych i biznesowych państw zachodnioeuropejskich. Ich awans nierzadko ma bezprecedensowy i spektakularny charakter. Ten proces najprawdopodobniej będzie kontynuowany w najbliższych dekadach. W wymiarze politycznym zachodzi on na wszystkich poziomach: gminnym, miejskim, regionalnym, krajowym i europejskim oraz dotyczy władzy ustawodawczej i wykonawczej, a także kierowniczych struktur partyjnych. Często wyraźnie nadreprezentowani – w porównaniu ze średnią europejską – są wśród polityków pochodzenia muzułmańskiego młodzi ludzie oraz kobiety. Nadal są oni bardziej obecni w partiach centrowych i lewicowych. Jednak, proces integracji i awansu działaczy politycznych pochodzących ze społeczności muzułmańskich następuje obecnie – choć wciąż na mniejszą skalę – również w partiach centroprawicowych. Zachodzą także zmiany w sympatiach politycznych wewnątrz społeczności muzułmańskich (wzrost poparcia dla partii centrowych i centroprawicowych), które stają się pod tym względem bardziej podobne do reszty społeczeństw zachodnioeuropejskich. W poszczególnych krajach Europy Zachodniej skala procesu integracji politycznej jest różna ze względu na odmienne uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i kulturowe. Niemcy są krajem, w którym przebiega on w ostatnich dekadach szczególnie szybko. Te tendencje zdecydowanie odbiegają od panujących w Polsce negatywnych i stereotypowych wyobrażeń na temat europejskich wspólnot muzułmańskich. W polskim internecie i mediach, również liberalnych, ta złożona problematyka jest obecna w bardzo ograniczonym zakresie. Tymczasem jako istotny element kształtujący wewnętrzną sytuację społeczną i polityczną najważniejszych europejskich partnerów Warszawy, zwłaszcza Niemiec, jest ona ważna także dla Polski. Badania opinii publicznej pokazują, że niechęć Polaków do europejskich muzułmanów (charakteryzująca także, choć w mniejszym stopniu, osoby o poglądach liberalnych i lewicowych) jest zdecydowanie większa niż mieszkańców Europy Zachodniej. Co więcej, islamofobia stała się ważnym markerem tożsamości wielu Polaków i instrumentem mobilizacji elektoratu wykorzystywanym przez dużą część polskich elit politycznych. Niemiecka debata o islamie Niemcy są szczególnie ciekawym przypadkiem integracji politycznej muzułmanów w UE i reakcji społecznej na ten proces. Mimo istotnych wyzwań strukturalnych zjawisko to ma w Niemczech szybkie tempo i szeroki zakres. Aż do 1999 r. obywatelstwo niemieckie opierało się na prawie krwi (inaczej niż w zdecydowanej większości krajów UE), co sprawiało, że Berlin prowadził bardzo ograniczoną politykę integracyjną. Liczba i udział procentowy muzułmanów w populacji Niemiec wyraźnie wzrosły w latach 2014–2016, w okresie kryzysu uchodźczego, gdyż zdecydowana większość uchodźców trafiła do Niemiec. Dziś muzułmanie, bardzo zróżnicowani etnicznie i kulturowo oraz pod względem statusu prawnego (wielu nie posiada obywatelstwa niemieckiego) stanowią około 6% populacji niemieckiej. Jednak zdecydowane zwiększenie się liczby wyznawców islamu w tak krótkim czasie nie przełożyły się w Niemczech, odmiennie niż w Szwecji, na spektakularny wzrost poparcia dla ugrupowań antyislamskich w tych regionach, gdzie znajdują się większe skupiska muzułmanów. Kolejne wyzwanie wynika z tego, że w odróżnieniu od pozostałych państw Europy Zachodniej niemal 25% populacji Niemiec ma postkomunistyczny rodowód. Są to mieszkańcy byłego NRD, osoby, które z NRD przeniosły się do zachodniej części kraju oraz imigranci i ich potomkowie z państw Europy Środkowo-Wschodniej. W tej części społeczeństwa niemieckiego, które miała bardzo ograniczone kontakty z muzułmanami, poglądy islamofobiczne są ponadprzeciętnie popularne. To właśnie w tym segmencie społeczeństwa zdecydowanie większym poparciem niż w reszcie elektoratu cieszy się skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec (AfD), grająca często kartą islamofobiczną. We wschodnich landach kraju, gdzie muzułmanie stanowią znikomą część mieszkańców, jest ona najpopularniejszą partią, uzyskującą około 25% głosów w wyborach regionalnych i podobny wynik preferencji w sondażach z 2019 r. Jednak, pandemia Covid-19 spowodowała zdecydowany spadek poparcia dla AfD, gdyż rząd bardzo skutecznie przeciwstawił się rozprzestrzenianiu wirusa. W 2019 w niektórych sondażach poparcie AfD wynosiło 15%, dziś spadło poniżej 10% i można spodziewać się dalszego słabnięcia partii. Nawet w zeszłym roku poparcie dla AfD było zdecydowanie niższe niż podobnych partii w wielu krajach zachodnioeuropejskich. W Niemczech, podobnie jak w innych państwach, w ugrupowaniach centroprawicowych toczy się dyskusja na temat stosunku do muzułmanów i islamu. Hasłem organizującym stały się słowa „Islam należy do Niemiec”, które wypowiedział w 2010 r. ówczesny prezydent Christian Wulff z CDU (a wcześniej bo w 2006 r. Wolfgang Schäuble, inny czołowy polityk chadecki, stwierdził w wywiadzie, że islam jest także częścią Niemiec). W marcu 2018 r. Horst Seehofer, minister spraw wewnętrznych z CSU, konserwatywnego ugrupowania chadeckiego z Bawarii, od dekad tworzącego koalicję z bardziej liberalną CDU, zadeklarował, że „islam nie należy do Niemiec. Niemcy zostały ukształtowane przez chrześcijaństwo”. Jednocześnie stwierdził, że muzułmanie, którzy mieszkają w Niemczech, są ich naturalną częścią. Kanclerz Angela Merkel nie zgodziła się z poglądami Seehofera. Przyznała, że tożsamość Niemiec została bardzo silnie ukształtowana przez chrześcijaństwo, ale równocześnie podkreśliła, że taką rolę odegrał także judaizm. Co ważniejsze, stwierdziła, w Niemczech mieszka kilka milionów muzułmanów. Natomiast „ci ludzie praktykują swoją religię w Niemczech. Ci muzułmanie są także częścią Niemiec, więc ich religia, czyli islam, należy do Niemiec”. Jej stanowisko zaakceptował po kilku miesiącach sam Seehofer. W listopadzie 2018 r. podczas czwartego spotkania Niemieckiej Konferencji Islamu Seehofer stwierdził, że „muzułmanie należą do Niemiec i posiadają takie same prawa i obowiązki jak wszyscy obywatele tego kraju” i nie może być jakichkolwiek wątpliwości w tej sprawie. Radni, posłowie, ministrowie, liderzy partyjni Niemcy w ostatnich latach wyróżniają się w Europie pod względem reprezentacji polityków pochodzenia muzułmańskiego zasiadających na kierowniczych stanowiskach w strukturach najważniejszych partii politycznych. Ten fenomen dotyczy wszystkich ugrupowań oprócz AfD. Partią, która zapoczątkowała wchodzenie polityków wywodzących się ze społeczności muzułmańskich do partyjnych struktur kierowniczych, stając się wzorem do naśladowania dla innych ugrupowań, są niemieccy Zieloni. W 2008 r. współprzewodniczącym Zielonych został Cem Özdemir, polityk o korzeniach tureckich i czerkieskich. Po raz pierwszy w historii Niemiec przewodniczącym jednej z największych partii został Niemiec pochodzenia tureckiego. Był to też pierwszy przypadek w UE, kiedy osoba wywodząca się ze społeczności muzułmańskiej stanęła na czele liczącej się partii głównego nurtu. Özdemir pełnił tę funkcję do 2018 r. Co ciekawe to CDU jest ugrupowaniem w którym jako pierwszym w partyjnych gremiach kierowniczych znalazły się polityczki pochodzenia tureckiego (Emine Demirbüken-Wegner, Serap Güler, Aygül Özkan). Ta ostatnia był pierwszym w Niemczech ministrem landowym pochodzenia muzułmańskiego. W ciągu 25 lat nastąpił w parlamencie federalnym zdecydowany wzrost liczby posłów pochodzących ze społeczności muzułmańskich, w tym z rodzin mieszanych. W 1994 r. do Bundestagu weszło dwóch pierwszych posłów z takim rodowodem; startowali oni z list Zielonych i SPD. Dziś po wyborach w 2017 r. jest w parlamencie Niemiec 22 takich przedstawicieli, wśród nich 14 to posłanki. W każdych wyborach liczba posłów pochodzących ze społeczności muzułmańskich lub rodzin mieszanych rosła. Stanowią oni obecnie 3% wszystkich deputowanych. Biorąc pod uwagę liczbę obywateli Niemiec pochodzenia muzułmańskiego uprawnionych do głosowania, że ich reprezentacja w Bundestagu odpowiada udziałowi tej społeczności w elektoracie niemieckim. W wypadku Niemców pochodzenia tureckiego, kurdyjskiego i szczególnie irańskiego czy senegalskiego należy mówić nawet o nadreprezentacji. W rządzie federalnym pierwszą minister wywodzącą się ze społeczności muzułmańskiej była Aydan Özoğuz z SPD, która zasiadła w gabinecie Merkel w 2013 r. W porównaniu z Francją czy Wielką Brytanią wejście muzułmanów do władz centralnych Niemiec nastąpiło więc dość późno. Özoğuz jest dotychczas jedyną minister wywodzącą się z niemieckich społeczności muzułmańskich. Niemcy, na tle Wielkiej Brytanii, a szczególnie Francji, wyróżniają się zdecentralizowanym federalnym ustrojem politycznym. Ta sytuacja sprzyja integracji politycznej muzułmanów, gdyż każdy land ma parlament i własny rząd. W efekcie na tle reszty zachodniej Europy pod względem reprezentacji politycznej społeczności muzułmańskiej na poziomie regionalnym Niemcy należą do ścisłej czołówki. Liczba posłów pochodzenia muzułmańskiego zasiadających w parlamentach krajowych w Niemczech wzrosła zdecydowanie w ostatnich kilkunastu latach. W niektórych z nich są oni nadreprezentowani w porównaniu z ich udziałem procentowym w populacji. Są także obecni na stanowiskach ministerialnych w rządach poszczególnych landów. W jedenastu landach zachodnich Niemiec i Berlinie, gdzie mieszka ponad 95% niemieckich muzułmanów, w parlamentach regionalnych zasiada obecnie niemal 50 posłów wywodzących się z rodzin imigranckich z krajów muzułmańskich lub z rodzin mieszanych. Zajmują oni stanowiska wicepremiera, ministrów i wiceministrów, przewodniczących i wiceprzewodniczących parlamentu. Pod względem struktury partyjnej reprezentacja polityków o korzeniach muzułmańskich w regionalnych elitach politycznych jest bardziej zrównoważona w porównaniu z Bundestagiem. W ostatniej dekadzie kilku posłów, minister i dwie wiceminister wywodzący się z tych społeczności należało do CDU. Polskie lęki przed europejskim islamem Procesy integracji politycznej społeczności muzułmańskich w UE, w tym w Niemczech są obecne w debacie publicznej w Polsce w bardzo ograniczonym stopniu. Olbrzymia większość Polaków nie ma wiedzy na ten temat. Dominuje negatywny obraz europejskich muzułmanów jako grupy kompletnie obcej, jednolitej i niebezpiecznej, niezdolnej do integracji. Badania opinii publicznej (np. Pew Research Centre) pokazują, że na tle państw Europy Zachodniej i Niemiec Polska wyróżnia się zdecydowanie wyższym poziomem islamofobii. Wzrosła ona wyraźnie w ostatnich latach i jest powiązana z bardzo niskim poziomem społecznej wiedzy o islamie, a także minimalnymi doświadczeniami w kontaktach z muzułmanami. Badania socjologiczne pokazują bowiem silną korelację szczególnie między bezpośrednią znajomością z wyznawcami islamu i pozytywnym stosunkiem do nich. Nie można polskiej islamofobii łączyć z rosnącą i problematyczną migracją wyznawców islamu. Polscy muzułmanie są bardzo niewielką i dobrze zintegrowaną społecznością. Popularność islamofobii w polskim społeczeństwie jest pochodną wzrostu nastrojów ksenofobicznych rejestrowanego przez różne badania socjologiczne, który nastąpił po 2010. Obecnie oprócz czynników społecznych i ekonomicznych fundamentalne znaczenie dla rozwoju islamofobii ma otwarcie demonstrowana przez Prawo i Sprawiedliwość (PiS), narodowo-populistyczną partię rządzącą oraz nawet na większą skalę przez opozycyjną skrajnie prawicową Konfederację, niechęć do europejskich muzułmanów. W ten sposób partie te zdobywają głosy oraz kształtują tożsamość Polaków, wzmacniając etniczny i natywistyczny charakter ich identyfikacji narodowej. Problem jednak wykracza poza elektorat tych partii. Badania CBOS-u pokazują, że choć islamofobia jest szczególnie silna u wyborców Konfederacji oraz Prawa i Sprawiedliwości, to występuje również, choć na znacznie mniejszą skalę wśród wyborców centrowych, a nawet lewicowych. Raport Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW na temat polaryzacji politycznej w Polsce opublikowany na początku 2019 r. świadczy o tym, że muzułmanie są jedyną grupą niepolityczną, do której większość zwolenników liberalnej opozycji odczuwa wyraźną niechęć. Znaczne różnice w nastawieniu do niektórych grup, np. LGBT+, odróżniające wyraźnie elektorat PiS-u od wyborców partii opozycyjnych, w wypadku podejścia do muzułmanów – nie były duże. Stereotypowy i negatywny obraz islamu charakteryzuje nie tylko sporą część liberalnego i lewicowego elektoratu, ale dotyczy też dużego segmentu mediów liberalnych i lewicowych oraz elit intelektualnych i politycznych. Wśród nich możemy zaobserwować nierzadko przyzwolenie, a nawet wsparcie dla islamofobii. Z pewnością integracja społeczno-ekonomiczna muzułmanów w Unii nie przestanie być wyzwaniem, szczególnie potomków nowych migrantów, ludzi młodych i mieszkańców blokowisk. Będzie ona jednym z najważniejszych zagadnień polityki europejskiej obok problematyki klimatycznej i dalszej integracji instytucjonalnej UE wokół strefy euro. We wszystkich tych kwestiach Polska zdecydowała się de facto na wyłączenie (w przypadku muzułmanów nie biorąc udziału w programach relokacji i przesiedleń uchodźców). Co ważniejsze, prawdopodobne jest pogłębienie różnicy między Polską a Europą Zachodnią, w tym Niemcami, w kwestii nastawienia do europejskich muzułmanów. Badania opinii publicznej pokazują bowiem, że między młodymi Polakami i ich rówieśnikami z Europy Zachodniej istnieje pod tym względem wyjątkowo duży rozdźwięk. W efekcie paradoksalnie stosunek do europejskich muzułmanów może stać się w przyszłości jednym z ważniejszych kryteriów identyfikacji Polski i Polaków z Europą oraz relacji niemiecko-polskich. Artykuł opiera się na raporcie jego autorstwa „Od imigrantów do ministrów. Integracja polityczna przedstawicieli społeczności muzułmańskich w elitach Europy Zachodniej – wnioski dla Polski” opublikowanym przez Fundację Heinricha Boella w Warszawie. Tekst pojawił się pierwotnie na portalu Forum Dialogu 30/06/2020. Zawarte w tekście poglądy i konkluzje wyrażają opinie autora i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Fundacji im. Heinricha Bölla. STRONA GŁÓWNA Biznes i technologie Minister Sawicki rozmawiał z ambasadorami krajów muzułmańskich o eksporcie żywności Autor: Data: 29-05-2014, 15:36 O wzajemnej wymianie handlowej minister Marek Sawicki rozmawiał dziś z ambasadorami krajów muzułmańskich podczas polskiego śniadania. Omówiono sprawy dotyczące kontroli granicznych, gwarancji odnośnie bezpieczeństwa żywności, wymogów jakie kraje stawiają sobie nawzajem oraz współpracy inspekcji weterynaryjnych. Minister podkreślił, że promocja polskiej żywności na rynkach międzynarodowych rozpoczęta w 2009 roku będzie zintensyfikowana. - Kraje arabskie są krajami dynamicznie rozwijającymi się, z rosnącym potencjałem importowym i możliwościami eksportu. Chcemy, aby Polska była na tych rynkach obecna - mówił Marek Sawicki. Minister poinformował, że podczas spotkania omawiano możliwości i warunki eksportu polskiej żywności do krajów muzułmańskich, a także możliwości inwestycji tych państw w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce. Przypomniał, że około 0,5 mld euro z blisko 20 mld euro, to wartość polskiego eksportu w 2013 r. do krajów arabskich. Minister stwierdził, że to wciąż mało, ale spotkania takie jak dzisiejsze mają służyć pogłębianiu współpracy. Dalsza część artykułu jest dostępna dla subskrybentów Strefy Premium lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie więcej informacji: Marek Sawicki RSS ALERT Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi RSS ALERT eksport żywności RSS ALERT kraje arabskie RSS ALERT Algieria RSS ALERT Irak RSS ALERT Egipt RSS ALERT Zjednoczone Emiraty Arabskie RSS ALERT Arabia Saudyjska RSS ALERT Turcja RSS ALERT Liban RSS ALERT Iran RSS ALERT Powiązane tematy: Odbędzie się spotkanie ws. odblokowania eksportu ukraińskiego zboża Kowalczyk o cenach żywności: Nie spodziewam się już istotnego wzrostu PCPM wybudowało dom handlowy i pomogło rolnikom w Iraku Unijny eksport do Nowej Zelandii może wzrosnąć nawet o 4,5 mld euro Wysoki eksport żywności - to zasługa rolników i przetwórców Eksport polskiej żywności mocno rośnie. Znamy dane za 4 miesiące 2022 Turcja zbyt słaba, by zagwarantować eksport ukraińskiego zboża? Ukraiński eksport nie zaszkodzi rolnikom z Polski. "Wypowiedź Donalda Tuska to próba wywoływania konfliktów" Turcja będzie kupować od Rosji ukraińskie zboże? Inflacja w tym kraju wyniosła w maju 73,5 proc. Najwięcej od 24 lat Jeśli w miejscu pracy na dziesięciu pracowników dziewięciu to muzułmanie, to naprawdę trzeba mieć wiarę, by wytrwać. Istnieje wszechobecna presja psychologiczna. Niektórzy więc wolą mieć spokój i być jak wszyscy inni, wtopić się w większość. "Dlaczego ja mam brać wolne w niedzielę, a oni w piątek?". Zachowywać się jak wszyscy wydaje się rozwiązaniem problemu. Jeżeli chrześcijanie nie są mocno ugruntowani w wierze, to nie wytrzymują ciągłego dawania świadectwa o swojej inności - z Ryszardem Wtorkiem, jezuitą pracującym w Egipcie, rozmawia Józef Augustyn SJ Od wielu lat Ojciec pracuje jako misjonarz w Egipcie, czyli w kraju muzułmańskim. Jak wygląda Ojca praca? My, misjonarze, nie mamy zbyt wielkiej swobody działania. W krajach Afryki, w których władzę sprawują muzułmanie, prawo państwowe jednoznacznie zabrania nawracania na chrześcijaństwo. Miały miejsce takie przypadki, że misjonarza podejrzanego o to wydalano z kraju. Misja w kraju muzułmańskim ma więc swoją specyficzną formę i składa się na nią kilka elementów. Należy zacząć od tego, że bycie misjonarzem w kraju muzułmańskim to nade wszystko dawanie świadectwa o bóstwie Jezusa Chrystusa. Muzułmanie bowiem kwestionują je. Uznają Jego cudowne, dziewicze narodzenie i bardzo szanują Maryję jako Jego Matkę, nazywają Ją Miriam. Jezus, po arabsku Issa, jest dla nich jednym z wielkich proroków, "bożych posłańców", cudotwórcą, ale - co mocno podkreślają - tylko człowiekiem. Nie uznają Jezusa jako Syna Bożego, dlatego że istnienie Ojca i Syna wprowadza według nich dwoistość w Bogu, a to dla muzułmanów jest największym grzechem, czyli szyrk bi Allah, i obrazą Boga. Wyznają, jak sami twierdzą, absolutny monoteizm. W ich wyznaniu wiary, po arabsku szahada, już pierwsze słowa mówią, że nie ma boga tylko Allah i On jest jedyny, absolutnie jedyny. Dla muzułmanów oznacza to, że nie może być ojcem ani mieć syna. Drugim elementem, który wyróżniłbym w misji w krajach muzułmańskich, jest pomoc miejscowym chrześcijanom. A ilu chrześcijan żyje w Egipcie? Władze unikają podania dokładnych danych dotyczących chrześcijan. Można się domyślać, z jakich powodów. W 2003 roku populacja Egiptu liczyła około 68 mln osób. Ocenia się, że z tego tylko 7-8% to chrześcijanie. Wśród tych 8% znakomitą większością są koptowie prawosławni. Niewielką mniejszość stanowią obrządki katolickie, czyli kościoły, które pozostają w jedności z Rzymem. Wśród nich są również koptowie katolicy - około 120-140 tysięcy wiernych. Istnieją też inne obrządki: maronici, Kościół ormiański, Kościół syriacki, a także rzymskokatolicy, ale jest ich bardzo mało. W sumie nie więcej niż 10 tysięcy wiernych. Oczywiście mamy w Egipcie także kościoły protestanckie, grecki Kościół prawosławny, Ormian prawosławnych. Jednak znakomitą większość - jak już powiedziałem - stanowią koptowie prawosławni - 4-5 mln wiernych. Na czym wobec tego polega wasza pomoc tamtejszym chrześcijanom? Niezwykle ważna i wzmacniająca dla nich jest świadomość, że nie pozostali sami, że ktoś specjalnie przyjeżdża, by im posługiwać. Ponadto praca misjonarza może uzupełnić i ubogacić ich kulturę, ich sposób życia i przeżywania wiary. Dzieje się to na zasadzie solidarności w wierze w tego samego Jezusa Chrystusa. Oni są chrześcijanami, my jesteśmy chrześcijanami. Nasza pomoc ma wymiar duchowego pokrewieństwa, w którym właśnie realizuje się ludzka i duchowa solidarność. My bowiem także wiele uczymy się od chrześcijan egipskich. Korzystamy z ich duchowego i życiowego doświadczenia, z bogatej, starożytnej historii chrześcijaństwa w ich kraju. Jest to więc ubogacająca dwie strony wymiana, zasadzająca się na konkretnej pomocy. Misjonarze przyjeżdżają do Egiptu do konkretnej pracy w zależności od charyzmatu zgromadzenia, które ich przysyła. Ich praca nie ogranicza się do prowadzenia parafii, choć może się wyjątkowo trafić i taka forma pracy misyjnej. Zwykle jednak, to można powiedzieć z pewnością w odniesieniu do Towarzystwa Jezusowego, obejmuje ona określone sektory pracy, na przykład szkolnictwo, instytucje charytatywne czy stowarzyszenia pomocy społecznej itd. Tego typu praca wymaga specjalistycznego i zawodowego przygotowania. Fakt, że misjonarze je posiadają, jest konkretną pomocą dla chrześcijan, ale także dla całej społeczności egipskiej, czyli również dla muzułmanów. Długo można by mówić o różnych formach naszej pracy, ale trzeba też wspomnieć o pomocy humanitarnej. Istnieje wiele organizacji tak kościelnych, jak i świeckich z Niemiec, Holandii, Francji, Stanów Zjednoczonych, które na konkretne dzieła przeznaczają duże środki finansowe. Poszczególne diecezje czy zgromadzenia zakonne otrzymują je, a misjonarze pośredniczą w przekazaniu pomocy materialnej, finansowej na dzieła misyjne czy kościelne. Ojciec pracuje w szkole, do której uczęszczają zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie. Jak wygląda wspólna egzystencja tych dwóch opozycyjnie nastawionych do siebie wyznań? Czy z powodu religii wynikają jakieś konflikty w szkole, czy są to raczej problemy dorosłych? Szkoła jest takim miejscem, w którym można zobaczyć społeczeństwo danego kraju jak w lustrze. Egipt jest krajem głęboko religijnym, dwuwyznaniowym: są muzułmanie, którzy stanowią ogromną większość, i niewielka mniejszość chrześcijan. Oficjalnie poza tymi dwoma religiami nie ma żadnego innego wyznania, na przykład judaizmu. Wszyscy Żydzi wyemigrowali na Zachód albo do Izraela. W Egipcie odniesienie do religii jest wszechobecne i nie można podejmować społecznych refleksji bez wzięcia tego faktu pod uwagę. Dlatego także i w naszej szkole ten religijny charakter społeczeństwa odbija się bardzo wyraźnie. W jaki sposób? W Egipcie istnieje podskórne, niewidoczne napięcie. Muzułmanie i chrześcijanie, świadomie lub nie, starają się wykazać, że ich religia jest jedynie prawdziwa. To napięcie ujawnia się w tym, że od czasu do czasu wybuchają prześladowania, palone są kościoły, zabijani chrześcijanie. Podtrzymują to napięcie przesądy o Bożej odpłacie, przekonanie, że Bóg może być tylko po jednej stronie - tej, która właściwie wierzy. Można też zaobserwować, że koptowie - trochę nieświadomie - zapożyczają pewne zachowania od muzułmanów. Zdarza się często w Egipcie, że gdy muzułmanie coś robią, chrześcijanie starają się im dorównać i na odwrót. Na przykład: gdy koptom udało się uzyskać pozwolenie na budowę kościoła, również i muzułmanie o nie się starają. Oczywiście natychmiast je dostają i chcą wybudować budynek przynajmniej taki sam, o ile nie wyższy, żeby minaret zawsze górował nad kościelną wieżą. Kościół rzymskokatolicki otworzył się na dialog z innymi religiami, w tym także na dialog z islamem. Podkreśla się, że wyznajemy monoteizm, że mamy wspólne odniesienia do Abrahama itd. Jak wygląda dialog międzyreligijny w Egipcie? Inaczej niż na przykład we Francji, gdzie żyje mniejszość muzułmanów, a większość ludzi, którzy wyrośli z kultury chrześcijańskiej i w jakiś sposób identyfikują się z chrześcijaństwem. W kraju muzułmańskim, w którym ogromną większość stanowią muzułmanie, chrześcijanie z konieczności żyją w dialogu z islamem. On toczy się na wielu poziomach i na różnych płaszczyznach. Pierwsza płaszczyzna dialogu międzyreligijny dotyczy podstawowych prawd wiary. Nie chodzi o to, by uzgodnić tak doktryny, by wierzyć w to samo, ale raczej o dialog mający służyć wzajemnemu poznaniu. Chrześcijanie w Europie, nawet jeżeli mają za sąsiadów muzułmanów, nie znają islamu. Zaś chrześcijanie na Bliskim Wschodzie, w Egipcie, bardzo dobrze go znają. Wiedzą, kiedy muzułmanie świętują, co trzeba robić w czasie tych świąt, z codziennego życia wiedzą, czego naucza islam. Co roku przy okazji ważnych świąt patriarchowie, biskupi spotykają się z dostojnikami muzułmańskimi: z szejkiem Al Azharu, z imamami wymieniają życzenia, wyrazy szacunku, ale nie muszą poznawać, w co wierzy druga strona. Chrześcijanie egipscy dobrze wiedzą, że nie można znaleźć wspólnego stanowiska w sprawie dogmatów i unikają jakichkolwiek zbitek, eklektyzmów, co grozi wielu osobom, które powierzchownie znają chrześcijaństwo albo islam, a czasami jedno i drugie. To jest pierwsza płaszczyzna. Następną płaszczyzną tego dialogu jest wspólna gospodarka, ekonomia. Wszyscy bez różnicy zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie znoszą blaski i cienie ekonomii egipskiej. Od pewnego czasu w Egipcie istnieje wolność ekonomiczna i także niektórzy chrześcijanie dorobili się wielkich fortun. Jako obywatele uczestniczą w życiu ekonomicznym na równych prawach. Sklepy egipskie są prowadzone zarówno przez chrześcijan, jak i przez muzułmanów. Co prawda fundamentaliści, zwani też integrystami, próbują wprowadzać w ekonomię egipską podziały na przykład na banki tylko dla muzułmanów i tylko dla chrześcijan, ale tego typu działania traktowane są jako coś nadzwyczajnego, a czasami wręcz podejrzanego. Następną płaszczyzną dialogu jest polityka rozumiana jako uczestniczenie obywateli w organizacji życia społecznego. To bardzo delikatna kwes- tia dlatego, że islam od samego początku swego istnienia twierdzi, że władzę w kraju muzułmańskim może sprawować tylko muzułmanin, czyli prezydentem w Egipcie może być tylko muzułmanin. To wynika z faktu, że konstytucja i inne dokumenty porządkujące życie społeczeństwa inspirują się szariatem, czyli prawem koranicznym. Można więc powiedzieć w tym przypadku, że chrześcijanin nie ma w pełni praw politycznych. Chrześcijanie nie są jednak absolutnie wyłączeni z życia politycznego. Jest ono pod kontrolą prezydenta, który może w istniejącym systemie politycznym mianować kilku niewybieralnych reprezentantów wspólnoty koptyjskiej. Nawet są ministrowie koptyjscy, na przykład minister handlu i kontaktów z zagranicą Butros Rali czy minister ekologii. Chrześcijanie, mimo że są mniejszością, uczestniczą w życiu politycznym, choć w sposób bardzo ograniczony. Wymieniłem najważniejsze elementy dialogu, jaki ma miejsce między muzułmanami a chrześcijanami w Egipcie, dialogu współżycia, koegzystencji. W naszej szkole staramy się, aby uczniowie nim żyli, aby go sobie przyswajali. Realizuje się to przez wspólną naukę, zajęcia pozaszkolne. W praktyce znaczy to, że uczniowie - chrześcijanie i muzułmanie - siedzą w tych samych ławkach, grają razem w piłkę, jeżdżą na obozy, słuchają wykładów tych samych nauczycieli czy mają za opiekunów, wychowawców tych samych ojców jezuitów. To sprawia, że oni nie teoretyzują na temat dialogu, przyswajają go w sposób bardzo praktyczny, aby uczyć się pokojowej koegzystencji, bezkonfliktowego współżycia. Napięcie, które zawsze istniało, istnieje i będzie istnieć między islamem a chrześcijaństwem, jest w naszym modelu wychowawczym tonowane. To jest ważny aspekt naszej misji w szkole egipskiej. Z jednej strony staramy się w naszych szkołach nie negować elementu religijnego, z drugiej zaś wiedząc, że jest on nośnikiem napięcia, staramy się go neutralizować, wskazując na to, że życie jest zbyt bogate, żeby mogła je objąć w swe ramy nawet najdoskonalsza religia. Po ataku na World Trade Center w Palestynie nawet dzieci wybiegły na ulicę i manifestowały solidarność z terrorystami... Jak wyglądała reakcja na to wydarzenie w Egipcie? Każde państwo czy społeczność muzułmańska przeżywały je na swój sposób. W Egipcie, i w tym miejscu trzeba taką uwagę poczynić, opinia publiczna nie ma tak naprawdę możności swobodnego wyrażania się. Istnieje kontrola tego, co się pisze, pokazuje w telewizji czy nadaje w radiu. Rząd prezydenta Mubaraka jest de facto proamerykański i ma bardzo dobre relacje ze Stanami Zjednoczonymi, co widać po ilości wizyt prezydenta Egiptu w tym kraju. Rząd egipski często stara się być mediatorem w napiętych stosunkach pomiędzy Palestyną a Izraelem. Dlatego nawet jeśli miały miejsce w Kairze wystąpienia podobne do tych w Palestynie, to próbowano je wyciszyć, mówiąc, że odpowiada za nie tylko grupka szaleńców. Ponadto rządzący wiedzą, że gospodarka Egiptu, kraju, który żyje z turys- tyki, jest bardzo wrażliwa na tego typu wydarzenia, bo automatycznie zmniejsza się liczba turystów, a mniej turystów, oznacza mniej dewiz. Niewłaściwym byłoby więc pochwalanie takich działań. Z drugiej strony jednak można było wyczuć sugestie propagandy rządowej, że tę tragedię sprowokowali sami Amerykanie. Jeśli chodzi o chrześcijan, bo to jest chyba ważne, to oni zawsze obawiają się, że muzułmanie zwrócą się przeciw nim, kiedy dochodzi do konfliktu między islamem a Zachodem, który dla przeciętnego muzułmanina arabskiego, trzeba to mocno podkreślić, kojarzy się z chrześcijaństwem. Inaczej mówiąc, atak na World Trade Center był przedstawiony jako atak na cywilizację Zachodu, która zrodziła się z chrześcijaństwa. Chrześcijanie arabscy mają w związku z tym mieszane uczucia: z kim mają być, czy tu ze współobywatelami muzułmanami, którzy inaczej rozumują, czy mają opowiedzieć się po stronie Zachodu. We Francji w ostatnich kilkunastu latach kilkadziesiąt tysięcy chrześcijan katolików przeszło na wiarę muzułmańską. Stało się to niemalże modą. Czy podobne zjawisko przechodzenia chrześcijan na islam obserwuje się w Egipcie? Jest to temat tabu. Skrzętnie się go ukrywa i nie mówi się o nim. Słyszy się jednak pogłoski, że co roku około 15 tysięcy chrześcijan przechodzi na islam. Czy nie jest to plotka puszczana przez propagandę muzułmańską? Kolejna rzecz to ogólna presja społeczeństwa. Jeśli w miejscu pracy na dziesięciu pracowników dziewięciu to muzułmanie, to naprawdę trzeba mieć wiarę, by wytrwać. Istnieje wszechobecna presja psychologiczna. Niektórzy więc wolą mieć spokój i być jak wszyscy inni, wtopić się w większość. "Dlaczego ja mam brać wolne w niedzielę, a oni w piątek?". Zachowywać się jak wszyscy wydaje się rozwiązaniem problemu. Jeżeli chrześcijanie nie są mocno ugruntowani w wierze, to nie wytrzymują ciągłego dawania świadectwa o swojej inności. Na Zachodzie łatwo rezygnuje się z wartości religijnych. Często myśli się tak: byle być religijnym, byle się modlić, byle prowadzić jakieś życie duchowe; natomiast w jakiej religii, w jakim systemie wartości, to wszystko jedno. Czy relatywizm religijny zachodni również przenika do społeczeństwa egipskiego? Muzułmanie reagują tak dlatego, ponieważ fundamentem funkcjonowania ich społeczeństwa jest religia. Gdyby ten relatywizm rzeczywiście przeniknął w ich życie, to wówczas mógłby nastąpić rozkład społeczeństwa, dramatyczny kryzys. Muzułmanie obawiają się tego. Oni nie mają innych kategorii organizacji społeczeństwa poza religijnymi. U nas w Europie oddzielono religię od polityki, sacrum od profanum. Rewolucja Francuska stworzyła społeczeństwo bez Boga. Istnieją pewne kategorie intelektualne, pojęcia: interes społeczny, jednostka, grupa, partia, demokracja, filozofia państwa, które pozwolą zorganizować społeczeństwo i nie potrzeba do tego prawa Bożego. Muzułmanie do tego etapu nie doszli i wcale nie muszą dojść. Dla nich jedynym, niewzruszonym prawem jest prawo koraniczne, prawo, które zostało objawione przez Boga. Ono jest jedynie słuszne, a Koran idealnie doskonały. Muzułmanie wierzą, że nic nie trzeba w nim zmieniać. Stąd mają problemy w różnych kwestiach, które absolutnie nie były obecne w czasach, kiedy to prawo było precyzowane i spisane: na przykład przeszczepy organów, transplantacje, kwestie genetyczne i inne. Można powiedzieć, że ich współczesna etyka idzie dwa kroki za etyką chrześcijańską: co chrześcijanie próbują skodyfikować, wypracować, to muzułmanie próbują znaleźć w Koranie, aby móc uwierzytelnić... ...dlatego, że to służy ich interesowi. Dokładnie. Musi być określone, jakie postępowanie jest słuszne, co służy dobru człowieka, a co nie i tak dalej. Stąd relatywizm religijny dla nich jest jak zaraza, jak rak. Bronią się przed nim albo instynktownie, albo w konkretny sposób, czasami nawet atakując. Sztandarowym hasłem fundamentalistów, integrystów jest stwierdzenie: "Zachód jest areligijny, a więc bezbożny". Dlatego jest przeciw islamowi, bo on jest religią par exelance, wspaniałą, doskonałą. Ale jednocześnie gdy się patrzy na dachy domów, czasami nawet ruder, widać na nich mnóstwo anten satelitarnych. Na pewno nie oglądają cały czas transmisji z Arabii Saudyjskiej, jak się udał ostatni hadż, czyli pielgrzymka do Mekki. Można zatem mówić o swoistej dwuznaczności, bo z tego wynika, że podglądają Zachód… Zachód jest dla nich swego rodzaju atrakcją, pewne rzeczy im się podobają i chcieliby przenieść do swojej kultury, ale wiadomą rzeczą jest, że nie można wybrać sobie z jakiejś cywilizacji jednego fragmentu i go przeszczepić bez żadnych ubocznych konsekwencji. Elementy cywilizacji wypływają bowiem jedne z drugich, są konsekwencją wyborów. Duchowni muzułmańscy oczywiście przestrzegają i uczą, że należy żyć tylko Koranem, że Koran, nauka Proroka zupełnie wystarczy. Według nich nie można sobie z prawa koranicznego brać tylko tego, co pasuje, trzeba brać go jako całość. Towarzyszy temu bardzo często literalne podejście do Koranu, z szokującymi czasami konsekwencjami. Życie pokazuje jednak, że tak się nie da żyć na dłuższą metę, że to niemożliwe. Anteny satelitarne na dachach pośrednio to potwierdzają. Mówiliśmy o przechodzeniu chrześcijan na islam. Czy istnieje zjawisko w drugim kierunku, pomimo zakazu prawa państwowego? Zdarzają się takie przypadki. Prawo mówi "nie", ale życie wykracza poza ramy prawa. Czy wysoka religijność muzułmanów jest wartością współczesnego świata, która może oddziaływać także na świat zachodni? Na ile może być wzorem dla chrześcijan? Islam ma w sobie elementy, które mogą być rzeczywiście "atrakcyjne". Po pierwsze, wydaje mi się, nie chcę tutaj dokonywać osądu, że jest religią w jakimś stopniu skrojoną na możliwości ludzkie. W wyznaniu wiary podkreśla się "aż do bólu" jedyność Boga. My, chrześcijanie, mamy problem z Trójcą Świętą. Jaki jest Bóg w Trójcy jedyny? Oni zaś mówią: u nas to jest proste, oczywiste - jest jeden, jedyny. I ta prostota może być w pewnym sensie atrakcyjna. Swoją drogą jest to także jeden z zarzutów wobec chrześcijaństwa; trzeba było, żeby przyszedł Mahomet, by poprawić to, co chrześcijanie pokomplikowali, jak mówi Koran - pozapominali. W islamie nie ma też potrzeby pełnienia dobrych uczynków. Aby stać się i być muzułmaninem trzeba spełnić pięć warunków zwanych filarami islamu. Pierwszym jest wyznanie wiary szahada, drugim - jałmużna, trzecim pielgrzymka - hadż, jeśli ktoś tylko może ją odbyć, czwartym - zachowanie postu w miesiącu ramadan i piątym jest modlitwa pięć razy dziennie: o świcie, w południe, po południu, wieczorem i w nocy. Wszystko jest bardzo precyzyjnie skodyfikowane. Jeśli muzułmanin chce zrobić dobry uczynek, nie musi zmieniać swojego życia, nawracać się, daje pieniądze imamowi w meczecie, które rozdawane są ubogim muzułmanom. W chrześcijaństwie zaś trzeba pełnić dobre uczynki, być coraz lepszym, trzeba czynić dobro, nawracać się. W islamie ma się jasność: jeśli chcesz wejść do raju muzułmańskiego, to musisz żyć według zasad. Co się z nimi nie kłóci, jest moralne. Chodziło mi raczej o to, na ile duchowość, religijność muzułmańska może być zawstydzeniem dla chrześcijan… Islam jest religią, która przede wszystkim wyraża się na zewnątrz. Zwłaszcza w nurcie najważniejszym dla islamu, jakim są sunnici, będący ogromną większością wśród muzułmanów na całym świecie. Dla nich rytuał to bardzo ważna rzecz. (Można wręcz powiedzieć, że - zwłaszcza muzułmanie sunniccy - są nieufni wobec tego, co wewnętrzne, ukryte w uczuciach i myślach człowieka, co mistyczne. Szyici natomiast są bardziej otwarci na mistykę). Zewnętrzność jest też rodzajem świadectwa, oni modląc się świadczą. Pobożny muzułmanin, który ma na przykład sklep, gdy przychodzi czas modlitwy i muezin wzywa z minaretu, przerywa pracę, obojętnie, czy jest klient, czy nie, i modli się. Czyniąc to, daje świadectwo o swojej pobożności. W bardziej fundamentalnych wersjach islamu trzeba zapuścić brodę, ubierać się jak w czasach Proroka, ostentacyjnie modlić się na środku ulicy. Przedstawiam może trochę karykaturalny opis pobożności islamskiej, ale bez wątpienia aspekt zewnętrzny jest dla islamu niezwykle ważny. Przez to świadectwo wiary muzułmanów jest bardzo widoczne. Z całej naszej rozmowy wynika, że bycie chrześcijaninem, także w tym nastawionym prozachodnio Egipcie, wymaga heroizmu. Słowo heroizm w przypadku koptów ma swój głęboki sens. Znane mi są sytuacje, w których rzeczywiście ich postawy i zachowania zasługują na to miano. Zwłaszcza tam, gdzie jest się samemu wobec większości. A swojej wiary ukryć się nie da. Nie da się, bo się ma to wpisane w dowodzie osobistym, bo mankiet koszuli się podwinie i wytatuowany po chrzcie krzyż się pokaże. Wtedy trzeba świadczyć. Powiedziałbym, może trochę nieładnie, że bycie chrześcijaninem w kraju muzułmańskim uwiera. Jest trudne. Nas, misjonarzy z Zachodu, traktuje się inaczej. My tego krzyża nie odczuwamy tak jak oni. Wy jesteście traktowani w sposób naturalny jako chrześcijanie. Muszę przyznać, że jako misjonarz poczytuję sobie za wielką łaskę móc żyć, pracować i świadczyć o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, Zbawicielu wśród muzułmanów, razem z egipskimi chrześcijanami. Widzę głęboki sens w byciu razem z nimi w ich trudzie, niedoli i w zachęcaniu ich, podtrzymywaniu na duchu. Każdy dzień, każdy rok przeżyty w Egipcie jest dla mnie okazją doświadczania Bożego miłosierdzia i Bożej mocy w moim życiu. Bez Bożej pomocy, bez Jego łaski nie starczyłoby mi ni woli, ni chęci, aby tę misję kontynuować. Życie duchowe Lista słów najlepiej pasujących do określenia "minister w krajach muzułmańskich wschodu":WEZYRSUŁTANPASZAEMIRDYWANCHANEMIRATSZEJKHARACZHAREMORIENTCZADORDERWISZLEWANTSERAJSZACHFAKIRAGASUKMUDŻAHEDIN Lista słów najlepiej pasujących do określenia "minister w krajach muzułmańskich":WEZYRSUŁTANPASZAHARACZEMIRCZADORDERWISZSERAJFAKIRAGADYWANEMIRATSUKMUDŻAHEDINSZEJKFEZCHANFEDAINCZARSZYKADI

minister w krajach muzułmańskich